روستای Wencun که به عنوان نمونه اولیه برای زندگی بهتر روستایی در چین طراحی شده است، شامل 14 ساختمان مسکونی جدید، یک پل جدید و چندین آلاچیق عمومی کوچک، بازسازی برخی از خانههای بسیار فرسوده و نوسازی خانههای آجری-بتُنی است.
وانگشو که یکی از طراحان اصلی پروژه بازسازی روستای Wencun است، میگوید: زندگی در حومه شهر با طبیعت، همیشه موضوع مهمی در فرهنگ چینی بوده است. روستاها در حومه شهر برای مدت طولانی به عنوان بذرهای رشددهنده فرهنگ و منبعی برای روشنفکران در شهرهای بزرگ تلقی میشدند. با این حال ساخت و ساز اولیه به تدریج از بین رفت. برخلاف سکونتگاههای بومی، مسکن مُدرن در روستاهای چین اغلب به دلیل عدم توجه به زیباییشناختی و ساخت و ساز با کیفیت پایین، مورد انتقاد قرار میگیرند.
استودیوی معماری آماتور سالهاست که در حال تکمیل تحقیقات میدانی در مورد سکونتگاههای بومی روستایی ژجیانگ است. مانند بسیاری دیگر از هنرمندان و معماران، وانگشو نگران تخریب محیط ساخته شده و شرایط اجتماعی در روستاهای چین است، زیرا به باور او یک روستا، منعکسکننده شهرنشینی رو به رشد و مسائل مربوط به آن است.
پس از دریافت جایزه پریتزکر، وانگشو توسط شهرداری فویانگ برای ایجاد یک مجموعه فرهنگی دعوت شد. او در مورد پروژه بازسازی یک روستا که توسط دولت محلی تامین مالی میشد، به عنوان شرط برای کمیسیون، مذاکره کرد. فویانگ از نظر تاریخی مشهور است و در طومار منظره سکونت در کوه های فوچون (فو چون شان جو تو) اثر هوانگ گونگ وانگ در سلسله یوان (1271-1368) جاودانه شده است، چراکه رودخانه و کوههای فوچون را به عنوان مکان شاعرانه ایدهآلی برای خلوتنشینی معرفی میکند. در طبیعت، ایده ایجاد یک روش جایگزین برای زندگی روستایی در فویانگ از طریق توسعه انواع مسکن جدید امکانپذیر بود.
استودیوی معماری آماتور شروع به تحقیق در حومه شهر فویانگ کرد و یک طرح اصلی برای کل منطقه دونگ کیائو ایجاد نمود. پس از بازدید از صدها روستا، روستای Wencun، که در پای تپه Wenbi در دره رودخانه Fuchun قرار دارد، مکانی ایدهآل برای Wang و Lu Wenyu، دیگر معمار اصلی اثر، به نظر میرسید تا چشمانداز خود را برای روستاهای چین اجرا کنند.
روستای Wencun بیش از 500 خانوار ثبت شده و حدود 1800 سکونتگاه دارد. مشکلات پیری جمعیت و تخلیه روستاها در جامعه روستایی چین عادی است و این روستا یکی از دورافتادهترین روستاها در فویانگ است. این شهرک دارای تاریخچهای بسیار قدیمی است و در طول 30 سال گذشته شاهد تغییرات تدریجی قابلتوجهی بوده است. روستای Wencun که از دهه 1980 صنایع سبک خود را (علاوه بر کشاورزی) توسعه داده است، میزبان ترکیبی از ساختمانهای تاریخی با قاب چوبی و دیوارهای بنایی (ساختهشده از آجر و سنگ) است که قدمت آنها به سلسله چینگ (1911-1644) میرسد و همچنین خانههای بتنی مُدرن با کاشیهای سرامیکی سفید که به دهه 1990 برمیگردند. در حقیقت امید است که توسعه روستاها بتواند جوانان را به روستاها بازگرداند. موفقیت رویکرد استودیو معماری آماتور در این دهکده دورافتاده میتوانست به الگویی قابل تکرار در دیگر نواحی بدل شود. در واقع معماری زمینه گرا همان الگوی جهان شمولی است که میتواند معماری را ارتقا کیفی دهد.
وانگشو بر این عقیده بود که کیفیت چشمنواز روستای Wencun یکی از دلایل اصلی استفاده از این روستا به عنوان نمونه است. خانههای تاریخی مانند یک اثر نقاشی سنتی با موضوع منظره، بر روی رودخانه و کوههای سرسبز قرار گرفتهاند. گسترش اخیر روستای Wencun به سمت کوهپایههای مقابلش، بخشی از مزارع برنج را در مقابل دهکده تاریخی قرارداد. سکونتگاه قدیمیتر کنار نهر، بیش از 400 سال قدمت دارد و به دو بخش روستای بالا و روستای پایین تقسیم میشود. دهکده جدید که توسط وانگشو و Lu Wenyu طراحی شده است، زمین اصلی را بین دهکده پایینی و دو درخت باستانی جینگکو یا شَجرالمَعبد، که در لبه سکونتگاه تاریخی قرار دارند، نشانده است. درختانی که توسط یک پل بتنی به هم متصل میشوند، یک میدان ورودی برای دهکده جدید تشکیل میدهند.
اولین ایده وانگشو از بخش جدید روستای Wencun یک پردیس بسیار فشرده و در واقع مقیاس کوچکی از Xiangshan بود. منطقهای با هندسه ذوزنقه نامنظم که در ابتدا توسط هیئت بررسی دهکده، برای 15 خانوار به عنوان یک "خانه مزرعهای" در نظر گرفته شد. اکنون 24 واحد برای خانوادههای محلی در 14 ساختمان جدید با مصالح متفاوت زمین ساخت، ایجاد شده است. ساختمانهای سه و چهار طبقه حیاطدار در دو ردیف به موازات نهر چیده شدهاند و خیابانی پُر پیچ و خم را شکل میدهند. محور اصلی که کمی پیچخورده است، همچنان عمود بر خیابان است و یک میدان یا گره را تشکیل میدهد، حتی شاید صنعتگران محلی آنها را در گذشته ساخته باشند.
به دنبال ایجاد انواع مسکن جایگزین و متنوع، روستای جدید را میتوان به هشت مدل خانه اولیه و در دو یا سه سبک، طبقهبندی کرد. با این حال، همه این انواع را میتوان به عنوان گونهای از خانههای Sanhe (سه خانه حیاطدار در دل یکدیگر) در نظر گرفت.
در اولین خانه واقعی که توسط وانگشو در سال 2003 طراحی شد، از خاک کوبیده، خاک رُس زرد، بامبو و چوب استفاده کردند. سنگ آهک خاکستری، کاشی، گچ سفید و سایبانهای نیمه شفاف، یک پالت رنگی ساده و در عین حال ظریف را تشکیل دادند.
حیاط جزء ضروری هر خانه بوده، اما اندازه و موقعیت آن متفاوت است. طبقه همکف برای کارگاههای خانوادگی طراحی شده است تا به صنایع روستایی مانند آبجوسازی یا تولید سختافزار خدمت کنند. از دیوارها گرفته تا درها، پنجرهها، سقفها، لبههای عمیق، ایوانها، پلههای بیرونی، حیاطها و مصالح، بیشتر نقوشی آشنا از پروژههای قبلی هستند. در حقیقیت، استودیو معماری آماتور به ترکیب «بازگشت به راههای طبیعی» جامه عمل پوشانید.
به جای کاشیهای سیاه بازیافت شده و آجرهای قرمز روی دیوارها، سنگ آهک خاکستری، مصالح اصلی این نوسازی است. چرا که یک معدن سنگ در نزدیکی آنجا قرار دارد. استفاده از این مصالح به این معناست که سنگتراشان محلی در ساخت و ساز مشارکت داشتهاند و انگیزه اجتماعی برای بازسازی در حومه شهر فراهم شدهاست.
پس از موفقیت در استفاده از خاک کوبیده در مهمانخانه آکادمی هنر چین، این فناوری در یک خانه در روستای Wencun مورد استفاده قرار گرفت. وانگشو، فناوری خاک کوبیده را راهی برای رسیدن به «روشهای طبیعی» میداند. همچنین قرار است یک اتصال اسکلت چوبی جدید، در غرفههایی که در گرههای در نظرگرفته برای فضاهای عمومی ساخته شدهاند، آزمایش شود.
چندین خانه از دهه 1990 نیز در دهکده قدیمی وجود دارند که از بتن و آجر، ساخته شده و با سرامیک و کاشیهای لعاب قرمز، در مراحل انتهایی تکمیل و پوشیده شدهاند. برای حفظ ویژگی معماری یکپارچه، وانگشو از یک فرآیند خاص «ارتقای نما» برای چنین ساختمانهایی استفاده میکند، یعنی ابتدا آن کاشیها را جدا میکند، سپس با همان خاک رُس زرد بالای پایههای دیوار را گچکاری کرده و اینها به عنوان پوشش سنگ مصنوعی، دوباره تراشیده میشوند. قرنیزها هم برای بازتاب ساختمانهای جدید اصلاح شدهاند. به همین دلیل است که این خانهها از بناهای زمینه گرا محسوب میشوند.
طراحان امیدوارند که خانههای جدید به عنوان نمونههای اولیه برای سایر روستاها عمل کنند، بنابراین دستورالعملهایی را نیز آمادهکردهاند. آنها میگویند چالشبرانگیزترین بخش این پروژه «تغییر نگرش دهقانان و مقامات» بوده! این رویکردِ از بالا به پایین برای بازسازی روستا، یک مُداخله ناخواسته از جانب مردم محلی بود. تنها هفت خانواده موافقت کردند که به خانههای جدید نَقل مکان کنند! برای روستاییان، فضای زندگی ایدهآل آن فضایی است که تمام زمین را اشغال کرده و ابعاد حیاط جلوی خانه را به حداکثر برساند. آنها شکایت داشتند که فضای حیاط، انتظارات را برآورده نمیکند و خانهها اتاق خواب کافی ندارند! نکته جالب توجه ماجرا این بود که خانهها نسبت به نوساز بودنشان، بسیار ارزان بودند، حتی کمتر از هزینه ساخت!
جالب است بدانید که یک شرکت بیوتکنولوژی به دلیل مشارکت وانگشو در این پروژه، به این روستا علاقه مند شده است. پیشنهاد تبدیل خانهها به فضاهای اقامتی که توسط مردم محلی اداره میشوند، بلافاصله وضعیت نامطلوب را تغییر میدهد. اما یکی از نگرانیها این است که گردشگری اجتنابناپذیر ممکن است جمعیت محلی را از روستای Wencun بیرون کند!
آیا این روستا چیزی جز یک تصویر خیالی از زندگی روستایی برای شهرنشینان نخواهد شد؟(اگر این سوال برای شما ابهام برانگیز است، بهتر است ابتدا مقاله "همه چیز در مورد زمینه گرایی در معماری" را مطالعه بفرمایید.)
Source: Architectural-review