ماریام کامارا و گنجینه آفریقا

ماریام ایسوفو کامارا، متولد آوریل 1979، در سنت اتین فرانسه، یک معمار نیجریه‌ای است. او ابتدا مدرک لیسانسش را در دانشگاه پِردو در محاسبات فنی در سال 2001 و سپس مدرک کارشناسی ارشد در علوم کامپیوتر از دانشگاه نیویورک (در سال 2004) را دریافت کرد. او هفت سال در زمینه محاسبات کار کرد تا اینکه تصمیم به تغییر حرفه و تبدیل‌شدن به یک معمار، برای تحقق رویاهای نوجوانی‌اش گرفت. در سال 2013، ماریام کامارا مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته معماری از دانشگاه واشنگتن دریافت کرد. او در حالی که هنوز در ایالات متحده زندگی می‌کرد، گروه معماری united4design را تأسیس نمود و در بازگشت به نیجر، یک شرکت معماری و تحقیقاتی به نام Atelier Masomi را بنا نهاد که بر فضاهای زندگی باز در معماری محلی تمرکز دارد.

طرح‌های ماریام کامارا دارای ساختمان‌هایی با اشکال هندسی بوده و بر سه ماده محلی تولید شده در دسترس بسیاری از جوامع تکیه دارد: سیمان، فلز بازیافتی و خاک خام. در سال 2017، او به عنوان دانشیار در دانشگاه براون در رُد‌آیلند، مطالعات شهری را تدریس کرد و در 2022، کامارا به عنوان استاد تمامِ میراث معماری و معماری پایداری در ETH زوریخ در سوئیس، منصوب شد. رویکرد تدریس تیم معماری کامارا با چهارچوب‌های اصلی اخلاقی‌شان نیز مُطابقت دارد و بر ایده‌های مفهومی و ارتباط آنها با معماری زمینه‌ گرا تأکید می‌کند و تمرکز آن‌ها بر پرورش ایده‌های دانش آموزان و کمک به آنها در توسعه‌شان است.

سفر ماریام کامارا ازسنت‌های آفریقا تا مدرنیته

ماریام و تیم معمارش‌اش در اِستودیوی اکتیو، نسبت به میراث معماری و پایداری آن در ETH زوریخ، ماموریتی برای به چالش کشیدن وضعیت موجود و بازتعریف رویکردی که نسبت به معماری داشته‌اند، می‌پردازند. هدف آن‌ها این است که از مفاهیم ُسنتی میراث ساختمان‌ها فاصله بگیرند و خود را در یک رویکرد متقاطع نسبت به میراث و پایداری قرار دهند. ماریام کامارا می‌گوید: "ما تمرکز تعریف‌شده‌ای بر روی استعمار‌زُدایی داریم و فرضیه‌هایی با ریشه‌های عمیق، دانش مستعمره‌شده، علوم آموزشی و ذهنیت‌های رایج در عملکرد معماری را زیر سؤال می‌بریم. دقیقا تمام آن چیزهایی که موانعی بودند برای آن که بتوانیم، به طور موثر میراث‌دار گذشته باشیم، همان‌طور که اکنون تلاش می‌کنیم آنچه که هست را حفظ ‌کنیم."

میراث، مفهومی با جایگاهی ارزشمند است که در فرهنگ‌های اروپامحور به موجودات حقیقی تعلق می‌گیرد. سخن اصلی فرهنگ اهمیت به میراث، بر پایه احترام به گذشته است که تمام جهان فرصت تجربه آن را نداشته‌اند. این احترام، از اصول بنیادین زمینه‌ گرایی در معماری است که قبلا در مقاله همه چیز در مورد زمینه گرایی در معماری به آن پرداخته‌ایم. به اعتقاد او، رویکردهای مُدرنیستی مدتهاست که به عنوان فرآیندهای پاکسازی شناخته شده‌اند که در ادامه راه، منجر به آسیب نیز می‌شوند. از یک سو، ماریام کامارا و معمارانی که از همراهان او هستند، چهره ناواضح استثمارها و تصاحب‌های غالباً ناشناخته مُدرنیسم را واضح‌سازی می‌کنند و از سویی دیگر، با محو‌کردن هُویت‌های موروثی محلی که به نفع استانداردهای جهانی و عمدتاً در خدمت ارزش‌های تجاری و مصرف‌گرایانه است، مواجه می‌شوند. تعهد آن‌ها برای شکستن این چرخه، شامل پذیرش یک دیدگاه فرامحلی، دربرگرفتن شیوه‌های محلی، تشخیص آسیب‌‌ها و موارد دیگر است. آن‌ها برای استعمارزدایی از اقلیت جهانی تلاش می‌کنند.

آیا ماریام کامارا میراث آفریقا را به درستی شناخته است؟

هدف ماریام کامارا بازگرداندن دانش به مکان‌هاییست که از لحاظ تاریخی از میراث خود محروم مانده‌اند تا اطمینان حاصل‌کنند که برای همه قابل دسترسی باشد. این دو جنبه که از اصول معماری زمینه گرا هستند، در هم تنیده شده‌اند و رویکردی پویا و جامع برای فرآیندهای معماری عادلانه‌تر و آینده‌نگر را ایجاد می‌کنند. ماموریت آن‌ها حول محور توسعه موضوعاتی است که به طور فعال در فرآیند پرسش و پاسخ از دانش، آموزش و ذهنیت‌هایی که معماری را تمرین می‌کنند، حضور دارند. تلاش آن‌ها برای آینده‌ای فراگیرتر، عادلانه‌تر و پایدارتر در معماری است. تمرکز استودیو در القای ترجیحات شخصی ماریام کامارا و تیم او نیست، بلکه ایجاد یک بستر قوی در اصول طراحی است. ماریام کامارا می‌خواهد مرزها و فواصل زمانی ایجاد‌شده توسط اَمپریالیسم را از بین ببرد تا طیف گسترده‌ای از هویت‌های اجتماعی و فرهنگی درک شوند. او بر این باور است که درک بناهای انسان‌ساخت مُستلزم دانستن شرایط مردم در همان دوره است که در واقع این همان تعریفیست که برای بناهای زمینه گرا شناخته‌ایم. به همین دلیل استودیوی آتاویسم، بر کشف و احیای دانش سنتی در معماری به عنوان یک استراتژی برای کمک به حفظ اِکولوژی های محیطی و انسانی تمرکز دارد.

ماریام کامارا همواره در جَنگ برای زنده نگاه‌داشتن گذشته است

در عرصه معماری، شیوه های سنتی ساختمان‌سازی و دانش نهفته در آن‌ها، در معرض تهدید مصالح جدید و شیوه‌‌های صنعت غرب قرار گرفته‌اند. از آنجایی‌که اولین عامل مهم در جمع‌آوری دانش، زبان و اهمیت آن است، ابن عامل به طور قابل توجهی برای جوامع قومی مختلف در قاره آفریقا که دانش نهفته‌شان در ابتدا به شکل شفاهی منتقل می‌شد، مانعی بر سر راهشان محسوب می‌شد. ماریام معتقد است که هدف او روایت تاریخ معماری‌ها و جوامع آفریقا نیست، بلکه هدف، افزایش آگاهی از روایت آنها، گوش دادن به صدای آنها و مشارکت در گسترش آنها در مرزهای ژئوپلیتیک است.

نگاه ماریام کامارا به معماری از طریق یک دریچه تحقیقاتی است که هدف آن کشف راه‌های نوآورانه برای حفظ گفتگویی صمیمی بین معماری، مردم و زمینه است. به همین دلیل فعالیت‌های آن‌ها بر سه رکن اصلی تقسیم می شود:

• پایداری متقاطع: رویکرد متقاطع ماریام و تیم او فراتر از رعایت استانداردهای سبز است. از نگاه آن‌ها، پایداری متقاطع به همان اندازه که به حفظ مردم، فرهنگ و معیشت آنها مربوط می‌شود، به محیط زیست نیز مربوط می‌شود.
• گونه‌شناسی شهری جدید: شرکت معماری ماریام کامارا با راه‌حل‌های اختصاصی‌اش در مورد تراکم، نه تنها به مردم، مکان و میراث فرهنگی پاسخ می‌دهد بلکه با رشد و شهرسازی فاقد زمینه‌ گرایی مقابله می‌کند.
• تأثیر اجتماعی: تأثیر اجتماعی پروژه‌های کامارا و تیمش بر محیط نزدیک آن‌ها و کاربران نهایی، بسیار مهم است. ماریام کامارا جایزه Impact in Design را در مسابقه Architizer A+ 2023 دریافت کرد. در این مسابقه از معمارانی که کارشان سازمان‌دهی به سمت تغییرات مثبت است و با بحران‌های محلی و جهانی مبارزه می‌کنند، تجلیل می‌شود.

مجموعه معماران ماریام ایسوفو، یک شرکت معماری و تحقیقاتی است که در سال 2014 توسط ماریام ایسوفو در نیجر تأسیس شد. آن‌ها به پروژه‌های عمومی، فرهنگی، مسکونی، تجاری و طراحی شهری می‌پرداختند. پروژه‌های تکمیل شده این شرکت شامل مجتمع اجتماعی Hikma، یک کتابخانه و مجموعه مسجدی در نیجر است که برنده دو جایزه جهانی LafargeHolcim برای معماری پایدار شد. سایر پروژه‌های تکمیل شده شامل مسکن Niamey 2000، پاسخی به بحران مسکن نیجر است که در فهرست نهایی جایزه معماری آقاخان 2022 قرار‌گرفت. پروژه‌های آینده شامل دفتر یانتالا در نیجر، مرکز ریاست جمهوری اِلن جانسون سیرلیف برای زنان و توسعه در لیبریا و موزه Bët-bi در سنگال است.

در سال 2024، این شرکت، دهمین سالگرد خود را با توسعه‌ای که شامل دفاتر ماهواره‌ای در نیویورک و زوریخ بود جشن گرفت. گسترش این شرکت، تجسم تکاملی بنیانگذار و مدیر آن، ماریام کامارا، به عنوان یک رهبر دانشگاهی در عرصه معماری است که پایداری متقاطع را در قلب همه پروژه‌ها قرار می‌دهد. در نهایت جالب است بدانید نیویورک تایمز او را به عنوان یکی از 15 زن خلاق زمان کنونی معرفی کرده‌است.