کلیسای صومعه Saint John the Baptist آسمان را در آغوش گرفت!
ریکن یاماموتو برنده جایزه معماری پریتزکر ۲۰۲۴
16 اسفند 1402
کتابخانه ویپوری و طلسم جنگ!
7 فروردین 1403
در قلب درهای آرام در روستای Žiče در شمال شرقی اسلونی، در صومعه کارتوزیانها، کلیسای Saint John the Baptist از اولین نور سپیدهدم تا محو شدن ملایم غروب، به مثابه چراغی روشن از امید، ایستاده است. شاهدی که از قطعیت باورها میگوید، در جهانی که مملو از عدم اطمینان است. از درهای فرسوده آن که عبور کنید، سنگینی قرنها را بر روح خود احساس میکنید، گویی که ارواح گذشته، داستانهای خود را در تار و پود وجودتان میبافند. اینجا، در میان زیبایی دره و حضور استوار کلیسایی از قرن 12 میلادی، زمین، به آسمان پیوند میخورد. کلیسایی سنگی که در باشکوهترین حالت خود به سمت آسمان در حرکت است، گویی یکپارچگی قامت سنگیش میخواهد ابرهای بارانزای اسلونی را وادار به باریدن کند تا سایههای بلند باورهای گذشته را با رنگین کمانی از تفاوتهای مُدرن فرهنگی شهر امروزی، تلطیف نماید. جایی که ویرانی و زندگی دوباره درکنار یکدیگر، به واسطه هنر معماری و از طریق اجرای سقف باز و نیمهمتحرک آن به گفتوگو نشستهاند تا ارزش تصویری که از گذشته کلیسا به جا ماندهاست، با منظرهای که از بالای دیوارهای سنگی به سمت آسمان بلند شده، بیان شود. آیا حضور معماری زمینه گرا در اسلونی را احساس میکنید؟
آنچه در قامت کلیسای Saint John the Baptist عیان است
تمرکز بصری صومعه بر روی کلیسای بزرگ صومعه سنت جان باپتیست است. بازدیدکنندگان در صومعه، با نهایت تعجب به فضای گوتیک ایجاد شده در بالای دیوارهای دفاعی، مینگرند. این راهحل از لحاظ مفهومی، معضلی که نیم قرن به طول انجامبد را در مورد پذیرش مداخلات در مصالح ساختمانی صومعه Charterhouse حل میکند. با این راه حل، کلیسا دوباره به یک فضای مسلط و منسجم با ابعاد اصلی آن تبدیل میشود، زیرا یکپارچگی شناور آن، نقطه عطفی فیزیکی و نمادین در بین مداخلات گذشته و فضای فعلی خرابه آن است که ارزش ناگفتنی خاطرات جمعی دویست سال گذشته کلیسایی که یک ویرانه بوده است را به درستی از طریق منظرهای که از بالای دیوارهای سنگی به سمت آسمان بلند شده است، به تصویر میکشد.
استودیوی معماری Medprostor اسلوونی مسئولیت بازسازی صومعه سابق Charterhouse را در سال 2022 بر عهده داشته که از قرن دوازدهم در Stare Slemene در یک سکونتگاه در شهرداری Slovenske Konjice در شرق اسلوونی واقع شده است. صومعه به دلیل وضعیت فرسودهاش علاقه خود را به احبا از دست داده بود. بازسازی کلیسای San John the Baptist طراحی شده توسط استودیوی معماری Medprostor یک پروژه با مداخله به هدف پیروی از معماری زمینه گرا با رویکرد مرمت است که در آن دیوارهای موجود متعلق به قرن نوزدهم به حالت فعلی خود باقی ماندهاند، در حالی که دیوار شمالی باید به طور کامل بازسازی میشد اما مهمترین تغییر در پروژه باید در پُشت بام اتفاق افتاده است!
حرکت در کلیسای Saint John the Baptist به سمت آسمان
معماری زمینه گرا ارتباط تاریخی دو راهپله مارپیچ را که زمانی به طبقات فوقانی منتهی میشد، دوباره برقرار میکند. این دو راه پله با یک نقطه دیدبانی جدید واقع در شکاف بین دیوار شمالی اصلی و ثانویه به هم متصل میشوند. نوسازی این اثر تاریخی 900 ساله باید با الزامات فنی، برنامهریزی انجامشده و شرایط حفاظتی معاصر مطابقت داشته باشد. به همین دلیل مداخلات ساخت و ساز و مرمت در دیوارهای موجود به گونهای انجام شد که از تماشای بنا به فضای نهصد ساله مقدس آن سفر کنیم. (اشاره به اصل احترام به گذشته و تاریخ بنا، که در مقاله صفر تاصد معماری زمینه گرا به طور کامل به آن پرداختیم.) برای دسترسی به بالاترین نقطه بقایای این کلیسا یا همان "اتاق نزدیک سقف" جدید، راهپلههای مارپیچ معلق جدیدی در شفتهای عمودی سابق طراحی شد. دو پلکان بزرگ مارپیچ که زمانی به طبقات فوقانی منتهی میشدند، در یک نقطه به هم میرسند. داستانها این نقطه عرفانی را وعدهگاه مینامیدند، جایی واقع در شکاف بین دیوار شمالی اصلی و ثانویه که سرنوشتها به هم گِره میخورد و معجزات به وجود میآمد. با گذشت نسلها، پلکانهای دوتایی به عنوان نمادی از وحدت و هماهنگی تبدیل شدهبودند که نشاندهنده پیوستگی همه چیز در این بنا است.
آنچه در بازسازی کلیسای Saint John the Baptist باقی ماند
در بازسازی این کلیسا به عنوان یکی از بناهای زمینه گرا در کنار حفاظت از بقایای قدیمی، تلاش اصلی بر این بوده است که با وجود تغییرات مُدرن، رابطه خاص میان ویرانهها و آثار غیر مادی و منحصر به فرد آنها در بازه زمانی نهصد ساله حفظ شود. بزرگترین مداخله عصر حاضر، پوشاندن مصالح ساختمانی موجود کلیسا با سقف تاشو نیمه متحرک است. این سقف که به نور اجازه میدهد از بالا به داخل سرازیر شود، هنگامی که مردم فارغ از شرایط آبوهوایی صومعه در زیر آن و مابین دیوارهای مقدس کلیسا جمع میشوند، بسته میشود و در زمانی دیگر با باز شدنش فضای داخلی را به درخششی گرم و آسمانی دعوت میکند. دوگانگی دیگری که مردم را از ارتباط بین جهان ماورا و زمین خاکی، شگفتزده میکند. در حقیقت نقطه عطف این بازسازی همین سقف نیمه متحرک تاشو است و جایگاه ویژهای نیز در پروژه دارد. تکنولوژی این بار در بستری که با هرگونه فناوری غریبه است، به کمک معماری آمده تا قاب آسمان گشوده بالای شبستان اصلی کلیسا را حفظ کند. فراموش نکنید این یک راه حل تماما مُدرن و مکانیکی نیست بلکه تجربهایست که زندگی دوباره به کیفیت غیرمادی بقایای صومعه سابق بخشیده است، آن هم در حالی که از آن در برابر زوال بیشتر محافظت میکند.
این بازسازی حیرت انگیز برنده جایزههای Mednarodna nagrada Piranesi 2022 و Nagrada Prešernovega sklada 2023 نیز بوده است. به ما برای سفر در زمان و مکانی دیگر در این کلیسای سنگی، با دو راه پله که در یک قرار جادویی به هم میرسند و یک سقف باشکوه، بپیوندید.
